De 'Xylotheek' heeft nu (van links naar rechts) de delen Beuk, Den, Els en Berk in de collectie.
Nou, ze zijn af....
De 'Xylotheek' heeft nu (van links naar rechts) de delen Beuk, Den, Els en Berk in de collectie.
Een constructie-detail van een kistje
De hele avond bij Dirk gewerkt. Dirk deed natuurlijk het meeste werk aan de (gevaarlijke!) vlak- en vandiktebank, maar ik kon mooi opperen. Ik heb nu heel mooi, vlak, geschaafd hout van BEUK, DEN en BERK. Ik ga proberen die nog voor mijn verjaardag om te zetten in kistejes/boeken. Het zou leuk zijn om, als het 'project' twee jaar onderweg is, toch iets te kunnen laten zien (4 boekjes dan).
We zullen zien.
Bij mijn zwager Dirk heb ik een aantal Els-planken laten schaven. Ik heb de Els als proefkonijn genomen omdat ik daar het meeste van heb. Misschien toch geen gelukkige keuze. De Els is ERG krom. 'Scheluw' is geloof ik het goede woord. Als Dirk ze echt recht wil schaven (wat in principe, met zijn apparatuur, wel zou moeten kunnen) blijft er helemaal niets meer over. Het netto-resultaat is dat ik een aantal smalle Els-plankjes heb, die nog steeds een beetje scheluw zijn.
Van de plankjes heb ik 3 kistjes gemaakt. Eigenlijk zijn ze best leuk geworden. De eerste heeft natuurlijk de meeste fouten, maar heeft wel de meeste 'charme'. Dat komt omdat ik voor de rug een stuk doorgezaagde tak heb gebruikt. Dat staat wel leuk. Voor de andere 'boeken' heb ik dat niet gedaan (daar heb ik 'gewoon' een stuk schors voor de rug genomen). De tak was toch een beetje te dun voor het doel.
Al met al ben ik wel tevreden over het behaalde resultaat. Ik heb Leendert een van de boeken voor zijn verjaardag gegeven.
Na rijp beraad heb ik toch maar besloten om het hout voor de herfst 'naar binnen te halen'. De meningen zijn verdeeld, maar mij leek het beter om de zaak niet buiten te laten liggen.
Er is verbazingwekkend veel water uit verdwenen: zo'n 35 (gewichts) procent. Alleen voor de Els is het allemaal duidelijk een beetje te hard gegaan. ERG krom getrokken en gescheurd.
In mijn (hobby)kelder heb ik een droogrekje getimmerd waar het spul nu is opgeslagen. Wachten tot ik weer tijd (en zin) heb om er mee verder te gaan. Ik *denk* eerlijk gezegd dat het hout wel droog genoeg is om te bewerken. Zeker weten doe ik het niet, maar zou ook niet zo gauw weten hoe ik daar achter zou moeten komen.
Ik heb wel het plan om bij een (evenutele) volgende partij hout, een zagerij te zoeken die een drogerij heeft. Ik denk dat 'professioneel' drogen toch beter is.
In de loop van de zomer heb ik nog gekregen:
- een Els van Leendert (zelfs twee flinke stammen en een dikke tak) die ik in Harskamp heb laten zagen op dezelfde manier als de al eerder verkregene
- een Linde-tak. Ook weer van Leendert.
- een tak van een tamme Kastanje (van de overbuurman)
De Linde en Kastanje waren eigenlijk te dun om naar Harskamp te brengen. Bovendien werd het me wat te duur daar. Daarom heb ik deze takken op mijn eigen (cirkel) zaagtafel gezaagd. Dat was nog een heel gepruts. Ze waren nou ook weer zo dik, dat ze (met mijn zaag) niet in een keer doormidden konden. Maar goed, het is (redelijk) gelukt.
De zaak ligt te drogen.
Onder een afdak staan 4 stapels planken. Tussen de planken liggen 'stapel-latjes' zodat de
lucht overal goed bijkan. Die stapel-latjes zijn van hetzelfde hout als de planken zelf. Ik
heb daartoe steeds 1 plank 'opgeofferd' en verzaagd tot stapel-latjes. Het schijnt 'gevaarlijk'
te zijn om willekeurig hout te gebruiken als stapel-latje. Dikke kans op verkleuringen. Dat moeten
we niet hebben.
Het zijn nog indrukwekkende stapels geworden...
De planken liggen 'in de vorm van de boom' gestapeld, met de schaaldelen onderop en (vooral)
bovenop er een beetje opgetast. De planken heb ik (op de kopse kant) met een viltstift genummerd.
Plank 0 is schaal buitenkant en (pak hem beet) plank 12 ook weer, nu aan de andere kant. Plank 6
is 'kwartier' door het hart van de boom.
Het was nog een heel uit-gezoek om de planken 'in de goede volgorde' te krijgen. Bij de grove
den ben ik meer dan een uur aan het puzzelen geweest.
Om het drogen een beetje te kunnen volgen heb ik steeds 1 plank (plank 1 of 2) gewogen. Als er water uitgaat, moet het ding lichter worden nietwaar? Een briefje met het dag-gewicht aan de plank geniet en nu maar afwachten.
De stammen opgehaald in Harskamp. Na afrekenen van de zaagkosten (f 65) toont Brons een stapel
planken. Hij blijkt de zaken als volgt verzaagd te hebben:
|
Alle 'planken' zijn 15 mm dik. Het komt er op neer
dat hij eerst 'links en rechts' schaaldelen heeft afgezaagd tot hij een 'blok' had van 15 centimeter.
Dit blok is vervolgens 'dosse' verzaagd tot planken van 15 mm dik. Het hangt allemaal natuurlijk een
beetje van de dikte (en vorm) van de boomstam af, maar het komt er op neer dat ik nu van elke soort een
stuk of 10 'ge-kantrechte' planken heb (15 cm breed, 15 mm dik en ongeveer een meter lang) en een
stuk of wat schaaldelen. De allerbuitenste daarvan kan ik eventueel gebruiken om 'boek-ruggen' te
maken (als Bea toch niet met takken op de proppen komt). De hele rotzooi in de kar geladen (het lijkt wel of het meer is geworden van dat zagen) en naar huis gebracht. Een opkomende griep verhinderde me de zaak netjes uit te zoeken. Een zeiltje erover heen getrokken en zelf te bed gegaan. Terugkijkend in dit dagboek, blijkt dat er vrijwel precies een jaar is overheen gegaan van het eerste plan tot de fysieke aanwezigheid van hout. Dat belooft niet veel goeds. Aan de andere kant: er blijft voortgang! |
Eindelijk weer nieuws. Er is bericht gekomen van Bea. Haar man (Bram) heeft
van een viertal bomen een stuk stam gezaagd. Ze liggen naast het huis te wachten.
Kees en ik gaan die zaterdag met een karretje naar het plaatsje Oene en vinden daar
4 stammen:
Een drukke dag.
Samen met Kees, Leendert en Bea (een collega van Kees) een bezoek gebracht aan:
restaurateurs Enkzicht
in Eefde (klik hier voor een 'halve groepsfoto')
Men restaureert daar momenteel de xylotheek van Harderwijk (die inmiddels in beheer is
in Enschede). De betreffende restaurateurs hebben enige jaren geleden al de
xylotheek van Leiden grondig onderhanden gehad. Deze is nu tentoongesteld
in kasteel Groeneveld in Baarn.
Dacht ik altijd dat Nederland maar 1 xylotheek had (Franeker), nu blijkt
dat Nederland er totaal 3 heeft. Franeker heeft weliswaar de grootste, maar de
andere twee hebben maar een paar deeltjes minder.
Ik denk eigenlijk dat (op dit moment) de fraaiste xylotheek
in Baarn te zien is. 'Franeker' is (naar zeggen) nog nooit gerestaureerd en
'Harderwijk' is net onder handen...
Het was heel leuk om de verschillende kistjes te zien zoals ze daar werden
gerepareerd. Veel kleiner dan ik had gedacht. En... met vakmanschap gemaakt.
Dat wordt nog wat, om dat te evenaren...
Jammer genoeg mocht ik geen foto's maken, maar ik kreeg wel een exemplaar
van een tijdschrift (ORIGINE nummer 4, 1997) waarin een artikel (met foto's)
over de restauratie-werkzaamheden.
Na ons bezoek aan de restaurateurs koffie gedronken en met Bea afgesproken dat zij (eigenlijk haar man: boswachter) zal zorgen voor een paar stammetjes van inheemse houtsoorten. Afwachten maar...
's middags zijn Leendert en ik nog naar Baarn gereden om aldaar de xylotheek van Leiden te bewonderen. Staat daar opgesteld in vitrinekasten in de bibliotheek.
Een geslaagde dag.
Een houtzagerij gevonden.
In Harskamp geweest bij 'de Edese Zagerij' van vader-en-zoon Brons.
Zij 'zien het zitten' om tezijnertijd de stammen te verzagen tot planken van ongeveer 2 cm dik.
Een paar opmerkingen van Brons:
Er is alleen nog maar een vaag plan.
Stappen:
Bij de Praxis wat geschaafde plankjes vurenhout gekocht
Een eenvoudig kistje in elkaar geflanst, gewoon om te kijken wat van
zoiets terechtkomt.
Het kan mooier, maar het lijkt goed te doen mits je
mooi, recht, geschaafd hout hebt.
Probleem 1: de schors (voor de rug van het kistje)
In het bos een stuk denne-schors opgeraapt en op het kistje geplakt.
Het lijkt al heel wat, maar....
Heeft deze schors wel wat te maken met de houtsoort die ik gebruikt heb?
Waarschijnlijk niet...
De enig goede aanpak lijkt om te beginnen met 'een stuk boomstam'